„Iger” B.98.8 (porządkowanie numizmatyki)

Wśród słynnych kolekcjonerów-numizmatyków wyjątkowe miejsce zajmuje Tadeusz Iger. Udało mu się stworzyć najwybitniejszą na świecie kolekcję trojaków polskich i z Polską związanych. Zbudowany przez niego zbiór liczy ponad 3600 egzemplarzy i obecnie znajduje się w Muzeum Śląska Opolskiego. Został przekazany do muzeum na podstawie testamentu zmarłego w roku 2010 Tadeusza Igera.

Same monety są rzecz jasna wspaniałe. Godna podziwu jest jednak także sama koncepcja budowy takiej właśnie kolekcji. Tadeusz Iger zdawał sobie sprawę ze swoich ograniczeń finansowych. Wiedział, że nie zdoła zbudować przyzwoitej kolekcji talarów. Świadomie wybrał więc trojaki i z konsekwencją realizował swój plan.

Przykład Tadeusza Igera powinien być pewną wskazówką dla współczesnych kolekcjonerów. Wiadomo, że niewielu spośród miłośników starych monet posiada możliwości finansowe Emeryka Hutten-Czapskiego. W związku z tym, aby zbudować przyzwoity zbiór trzeba zawęzić obszar zainteresowania. Nawet kolekcjonerzy z bardzo ograniczonymi możliwościami budżetowymi są w stanie stworzyć ważną i znaczącą kolekcję. Trzeba tylko odpowiednio zdefiniować temat i drążyć go tak głęboko, jak nikt wcześniej.

Wracając do kolekcji Tadeusza Igera, mimo zawężenia do jednego tylko nominału, obejmuje ona bardzo obszerny zakres numizmatyki. Oczywiście istnieje wiele odmian, czy wariantów, które nie zostały uwzględnione w słynnym katalogu. Występuje tam też sporo błędów i nieścisłości. Obecnie zadaniem miłośników trojaków jest więc korygowanie i twórcze rozwijanie katalogu.

Na naszym blogu kilka razy pojawiły się już wpisy korygujące błędne atrybucje lub opisujące odmiany nieobecne w katalogu T. Igera:

* trojak Zygmunta Wazy, Poznań 1595 (brak w katalogu T. Igera):

http://blognumizmatyczny.pl/2018/12/14/poznanska-hybryda-1595-1596-bardzo-ciekawy-trojak-z-kolekcji-kol-tytusa/

* trojak Zygmunta Wazy, Poznań 1596 (w katalogu T. Igera przypisany mennicy wschowskiej):

http://blognumizmatyczny.pl/2017/05/13/trojak-1596-z-galazka-z-jagodami-bledne-atrybucje-w-katalogach-t-igera-i-e-kopickiego/

* kilka trojaków lubelskich z lat 1597 i 1598 (brak w katalogu T. Igera):

http://blognumizmatyczny.pl/2020/12/10/17-aukcja-pda-najciekawszy-trojak-lubelski/

http://blognumizmatyczny.pl/2020/11/05/dwie-podobne-odmiany-trojakow-lubelskich-czyli-dlaczego-chronologia-portretow-kosztuje-240-zl/

http://blognumizmatyczny.pl/2019/10/11/kilka-trojakow-lubelskich-z-16-aukcji-pda-i-9-gndm/

http://blognumizmatyczny.pl/2019/06/02/nieczesto-rzucam-sie-na-zwloki/

Dzisiejszy tekst stanowi kontynuację tego cyklu wpisów, który można by nazwać „porządkowaniem numizmatyki”.

***

Widoczna wyżej moneta to trojak koronny Zygmunta Wazy z roku 1598. Tadeusz Iger posiadał w swojej kolekcji tę odmianę. Nie została ona jednak umieszczona w katalogu. Jest jednak dostępna – i to w siedmiu egzemplarzach – na stronie iger.wcn.pl. Autorzy strony twórczo rozwinęli tu katalog Tadeusza Igera i przyznali tej odmianie odpowiednią numerację. Uznano iż moneta pochodzi z mennicy poznańskiej. Numer tej odmiany stanowi więc kontynuację numeracji trojaków poznańskich z katalogu. Ostatnia pozycja rocznika 1598 dla mennicy poznańskiej to w katalogu P.98.4.

Na stronie iger.wcn.pl omawianej odmianie przyznano więc numer P.98.5

Jak na razie wszystko wydaje się logiczne. Czy jednak aby na pewno przypisanie tej odmiany do mennicy poznańskiej jest prawidłowe? Moneta nie posada herbów, czy znaków menniczych, które pozwoliłyby na jednoznaczne określenie zakładu, w którym została wybita. Widnieje tam tylko Lewart Jana Firleja (umieszczany na wszystkich monetach koronnych w tym okresie) oraz Róża Hermana Rüdigera – dzierżawcy mennic w Poznaniu, Wschowie i Bydgoszczy. Która z tych mennic jest jednak rozwiązaniem naszej zagadki?

W przypadku braku znaków menniczych określających atrybucję monety pozostaje analiza stylu rytownika, który przygotowywał stemple służące do wybicia tej odmiany. Porównajmy trzy dobrze zachowane elementy rysunku widocznej wyżej monety: orła, Snopek i portret króla, z analogicznymi elementami rysunku trojaków poznańskich, wschowskich i bydgoskich z roku 1598 ze strony iger.wcn.pl

 

Orzeł z omawianej odmiany:

 

Mennica poznańska – typ orła w roczniku 1598:

Mennica wschowska – typ orła w roczniku 1598:

Mennica bydgoska – typ orła w roczniku 1598:

Snopek z omawianej odmiany:

 

Mennica poznańska – typ Snopka w roczniku 1598:

Mennica wschowska – typy Snopka w roczniku 1598:

 

Mennica bydgoska – typy Snopka w roczniku 1598:

 

 

Portret z omawianej odmiany:

Mennica poznańska – typy portretów w roczniku 1598:

Mennica wschowska – typy portretów w roczniku 1598:

Mennica bydgoska – typ portretu w roczniku 1598:

 

Analiza wybranych detali rysunku monety i porównanie ich do analogicznych typów występujących na trojakach poznańskich, wschowskich i bydgoskich nie pozostawia cienia wątpliwości. Omawiana moneta została wybita w mennicy bydgoskiej. W ramach twórczego rozwijania dzieła T. Igera należałoby jeszcze przyznać tytułowej odmianie właściwy numer katalogowy. Według wszelkich prawideł logiki powinien to być numer B.98.8.

 

6 przemyśleń nt. „„Iger” B.98.8 (porządkowanie numizmatyki)

  1. Właśnie przeglądałem katalog Igera i doszedłem do takich samych wniosków.
    Na Pana wpis trafiłem, szukając informacji odnośnie tego, kto i dlaczego przypisał tego trojaka do mennicy poznańskiej, z dopiskiem „Iger nowe wydanie P.98.5.a”.
    Po przejrzeniu katalogu Igera widać ewidentnie, że awers i rewers pochodzą z mennicy Bydgoskiej – tu przyznaję Panu całkowitą rację
    Wygląda identycznie jak Trojak B.98.1, jedynie zabrakło herbu Radwan i inicjałów Stanisława Cikowskiego, właściciela mennicy Bydgoskiej z tamtego okresu. A data jest w innym miejscu.
    Dlatego uważam, że powinna dostać numer B.98.1.a.
    Na koniec dodam tylko, że trójkami interesuję się od około miesiąca.
    Pozdrawiam.

  2. Takie moje małe przemyślenie…
    Może pofatygował by się Pan i napisał do WCN-u z prośbą o naprawienie tego błędu.
    Pana, jako wyśmienitego i znanego kolekcjonera powinni posłuchać

      1. Panie Dariuszu,

        Czy podejmie się Pan analizy dwóch sprzedanych przez WCN trojaków z Lublina?
        Oba trojaki opisane na aukcjach jako ta sama odmiana.
        Nie ma wątpliwości co do tego, że oba pochodzą z mennicy w Lublinie. Jednak różnice szczegółów są zbyt mocne żeby przejść obojętnie obok takiego niedopatrzenia…

        Może będzie miał Pan materiał na kolejny wpis

        Linki zamieszczam poniżej.

        Pozdrawiam

        https://wcn.pl/archive/79_0169?q=L.00.2.a

        https://wcn.pl/archive/57633?q=L.00.2.a&page=2

Skomentuj Patryk Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *