Pierwszą część można przeczytać tu:

http://blognumizmatyczny.pl/2016/07/04/polskie-unie-personalne-czesc-1/

Dziś kolejna siódemka władców Polski, którzy zasiadali również na tronach innych państw.

8.

Ostatnim władcą Polski i Litwy jako oddzielnych państw był Zygmunt August – jeden z najbardziej inteligentnych i błyskotliwych polskich monarchów. W roku 1569 doprowadził on do Unii Lubelskiej. Polska i Litwa złączyły się wówczas w jeden organizm polityczny. Stały się jednym państwem – Rzeczpospolitą Obojga Narodów.

Król Polski 1548-1572, wielki książę litewski 1548-1572

Grosz litewski (na stopę polską) Zygmunt August, Wilno 1547

A: Portret króla w prawo. Legenda w otoku: SIGIS AVG REX (Zygmunt August król). Dokończenie legendy na dole w dwóch wierszach: POLO MAG DVX L (Polski, wielki książę Litwy).

R: Herb Litwy – Pogoń, poniżej mitra wielkoksiążęca, po jej bokach data: 15-47. Legenda: MONETA MAGNI DVC LITVA (moneta wielkiego księstwa litewskiego). Na dole monogram króla: SA (Sigismundus Augustus) oraz Kolumny jagiellońskie – tzw. Kolumny Giedymina (drugi obok  podwójnego krzyża herb Jagiellonów).

Moneta srebrna; średnica ok. 22,5 mm; waga 2,03 g; mennica Wilno; Kop. 3281, R1

***

9.

W roku 1587 na tronie Rzeczypospolitej zasiadł Zygmunt III Waza. Kilka lat później, po śmierci ojca Jana III Wazy w roku 1592, został również królem Szwecji. Uroczystość koronacji odbyła się w Uppsali A. D. 1594. Pięć lat później został jednak zdetronizowany. W roku 1599 jego miejsce zajął stryj Karol Sudermański (Karol IX Waza). Oczywiście Zygmunt III nie pogodził się z tym, podobnie jak jego synowie i następcy na tronie polskim – Władysław IV i Jan II Kazimierz. Wyrazem tego była m. in. tytulatura na monetach emitowanych przez polskich królów z dynastii Wazów. Tronu szwedzkiego oficjalnie zrzekł się dopiero Jan Kazimierz w roku 1660 na mocy postanowień pokoju w Oliwie.

Król Polski 1587-1632, król Szwecji 1592-1599

Szóstak koronny Zygmunt III Waza, Kraków 1627

A: Portret króla w koronie. Legenda otokowa: SIGIS III D G REX POL M D L (Zygmunt III z Bożej łaski król Polski wielki książę litewski). U dołu w otoku Półkozic – herb podskarbiego wielkiego koronnego Hermolausa Ligęzy (1624-1632).

R: Potrójny herb – Orzeł (Korona), Pogoń (Litwa) i Snopek (herb Wazów) – przykryty koroną. Pod koroną liczba VI (groszy). Legenda: GROS ARGE SEX REG POL 1627 (sześć srebrnych groszy Królestwa Polskiego 1627).

Moneta srebrna; średnica 24,5 mm; waga 4,22 g; mennica Kraków; Kop. 1266

***

10.

Po śmierci Jana Sobieskiego na tron polski wybrano elektora Saksonii Fryderyka Augusta I z dynastii Wettinów. Jako król Polski jest znany jako August II Mocny. Był to siłacz i „demon seksu”. Łamał w rękach podkowy. W mojej osobistej klasyfikacji na największego szkodnika na polskim tronie zajmuje pierwsze miejsce. Realizując swoje osobiste ambicje wplątał Rzeczpospolitą w wyniszczającą wojnę północną, po której Polska przestała istnieć jako niezależne państwo. Rok 1717, rok sejmu niemego, to data utraty przez Rzeczpospolitą pełnej suwerenności i początek kurateli rosyjskiej rozciągniętej nad naszym nieszczęśliwym krajem. (Tak na marginesie jest to też data powstania masonerii jako silnej i oficjalnej struktury organizacyjnej.)

Król Polski 1697-1706 i 1709-1733, książę elektor Saksonii 1694-1733

Szóstak August II Mocny, Lipsk 1702

A: Portret króla w prawo. Napis w otoku: AUGUST II D G REX POL M D LIT & ELECT SAX (August II z Bożej łaski król Polski, wielki książę Litwy i elektor Saksonii).

R: Potrójny herb Polski – (orzeł), Litwy (Pogoń) i Wettinów (połączone herby urzędu elektorskiego i Saksonii. Herb elektorski to tarcza dwudzielna w pas czarno-srebrna, na niej dwa skrzyżowane miecze czerwone. Herb Saksonii to na tarczy pięć złotych i pięć czarnych poziomych pasów, na nich z prawa w skos zielony wieniec ruciany). Po bokach herbu Wettinów litery: E P – H (Ernest Piotr Hecht – mincmistrz mennicy lipskiej w latach 1693-1714). Nad herbami liczba VI (groszy), powyżej korona. Napis w otoku: GROS ARG SEX R POL & ELECT SAX 1702 (grosz srebrny poszóstny Królestwa Polskiego i Elektoratu Saksonii 1702).

Moneta srebrna; średnica ok. 26 mm; waga 3,16 g; mennica Lipsk; Kop. 2011, R1

***

11.

Na następcę Augusta II Mocnego szlachta polska wybrała Stanisława Leszczyńskiego. Rosja miała jednak inne plany wobec Rzeczypospolitej. Na króla został nam narzucony syn poprzedniego władcy, elektor saski Fryderyk August II. Jako król Polski – August III Sas. Czasy jego panowania to okres stagnacji i upadku moralności publicznej. Polityką za bardzo się nie interesował zostawiając wolną rękę swemu ministrowi Henrykowi Brühlowi.

Król Polski 1733-1763, książę elektor Saksonii 1733-1763

Ort August III Sas, Lipsk 1755

A: Popiersie króla w zbroi i w koronie. Legenda otokowa: D G AVGVSTVS III REX POLONIARUM (z Bożej łaski August III król Polaków).

R: Pięciodzielna tarcza z nałożoną zamkniętą koroną i gałązkami palmowymi po bokach. Na tarczy naprzemianlegle herby Korony i Litwy. W tarczy sercowej również przykrytej koroną znajduje się herb Wettinów. Pod tarczą liczba odpowiadająca wartości monety – 18 (groszy). Po bokach liczby litery E C – inicjały Ernesta Crolla, mincerza lipskiego w latach 1753-1763. Legenda: SAC ROM IMP ARCHIM ET ELECT 1755 (świętego rzymskiego imperium arcymarszałek i elektor 1755).

Rant ząbkowany.

Moneta srebrna; średnica 27,5 mm; waga 5,64 g; mennica Lipsk; Kop. 2113

***

12.

Ostatni władca polsko-saski to wnuk Augusta III Sasa, Fryderyk August – jeden z monarchów zajmujących w epoce napoleońskiej bezpieczne miejsce w drugim szeregu. Pozycja obydwu państw uległa w tym okresie odwróceniu. Saksonia miała wówczas rangę królestwa. Polska natomiast pod nazwą Księstwa Warszawskiego nie miała nawet swojego imienia. Historia Księstwa Warszawskiego trwała zaledwie osiem lat.

Książę warszawski 1807-1815, książę elektor Saksonii 1763-1806, król Saksonii 1806-1827

Talar Fryderyk August 1812 Księstwo Warszawskie

A: Portret Fryderyka Augusta w prawo. Napis w otoku: FRID AVG REX SAX DVX VARSOV (Fryderyk August król Saksonii książę warszawski).

R: Herb sasko-polski na tarczy dwupolowej nakrytej saską koroną królewską. Tarcza obejmowana od dołu przez dwie gałązki palmowe. U góry data 1812 rozdzielona koroną. Poniżej gałązek palmowych inicjały I. B. Jakuba Benicke, zarządcy mennicy warszawskiej w latach 1811-1827. U dołu napis TALAR.

Rant: ornament ozdobny.

Moneta srebrna; średnica 38 mm; waga 22,76 g; mennica Warszawa; nakład 35.853 egz.; Kop. 3701, R2

***

13.

Niektórzy oburzają się kiedy narzuconego nam przez Kongres Wiedeński na króla, Aleksandra I z dynastii Romanowów oraz jego brata i następcę Mikołaja I uznaję za władców Polski. Przy dwóch ostatnich królach Polski zacytuję więc kogoś o znacznie większym ode mnie autorytecie historycznym.

Prof. Wieczorkiewicz o Aleksandrze I:

„Polacy szczerze go kochali. Żaden z narzuconych po rozbiorach monarchów – a i niewielu rodzimych władców – w momencie objęcia tronu nie cieszył się tak wielką popularnością.  Powszechnie widziano w nim wskrzesiciela Królestwa Polskiego i dobroczyńcę narodu.”

Dodam tylko, że Aleksander – cesarz Rosji oraz król Polski, był również wielkim księciem Finlandii. Pół żartem, pół serio można by powiedzieć, że na początku XIX wieku byliśmy w unii personalnej z Finlandią. Finlandia nie była jednak nigdy (do XX wieku) niezależnym państwem.  Tak więc pierwsze zdanie z wpisu „Polskie unie personalne – część 1” trzeba potraktować z przymrużeniem oka.

Król Polski 1815-1825, cesarz Rosji 1801-1825

5 groszy Królestwo Polskie 1816

A: Herb Królestwa Kongresowego – na piersi dwugłowego orła rosyjskiego (z berłem, mieczem i jabłkiem w szponach) tarcza z orłem polskim na sobolowym płaszczu królewskim, nad którym korona królewska. Nad całym herbem również korona. Po jej obydwu stronach data: 18-16. Na dole przy ogonie orła inicjały „I.B.” Jakuba Benicke, zarządcy mennicy warszawskiej w latach 1811-1827.

R: Napis: 5 GROSZY POLS. Wokół wieniec laurowy.

Rant gładki

Moneta srebrna; średnica 17 mm; waga 1,28 g; mennica Warszawa; nakład 2.700.000 egz.; Kop. 2633

***

14.

Prof. Wieczorkiewicz o Mikołaju I:

„Był ostatnim koronowanym królem Polski. Gdy przejmował w Warszawie monarsze insygnia, ceremonii towarzyszył aplauz całego społeczeństwa, które chciało widzieć w nim, wbrew faktom, kontynuatora polityki zmarłego brata. Wkrótce, podczas powstania listopadowego, najważniejszą decyzją podjętą przez Sejm Królestwa Polskiego stała się jego detronizacja.”

Król Polski 1825-1831, cesarz Rosji 1825-1855

5 złotych Królestwo Polskie Mikołaj I, Warszawa 1829

A: Herb Królestwa Kongresowego – na piersi dwugłowego orła rosyjskiego (z berłem, mieczem i jabłkiem w szponach) tarcza z orłem polskim na sobolowym płaszczu królewskim, nad którym korona królewska. Nad całym herbem również korona. Nad głowami Orła rosyjskiego data: 18 29. Na dole przy ogonie orła inicjały: F.H.  – Fryderyka Hungera, zarządcy mennicy warszawskiej w latach 1827-1830. Pod Orłem napis: 5 ZŁOTYCH POLSKICH. Napis w otoku: MIKOŁAY I CES WSZ ROSSYI KRÓL POLSKI PANUJĄCY

R: Portret poprzednika panującego Mikołaja I – cara Aleksandra I w wieńcu laurowym (dla upamiętnienia utworzenia Królestwa Polskiego). Napis w otoku: ALEXANDER I CES ROS WSKRZESICIEL KRÓL POLS 1815.

Rant ząbkowany

Moneta srebrna; średnica 31 mm; waga 15,60 g; mennica Warszawa; nakład 1.234.453 egz.; Kop. 2707, R

***