Miejsca pochówku, nagrobki i wizerunki podskarbich

W czasie wakacyjnych podróży nieustannie natykamy się na numizmatyczne tropy. Czasami są to ślady bezpośrednie w postaci wystaw monet. Niekiedy jednak numizmatyczny akcent bywa ukryty. Gdy np. zwiedzamy kościół i dostrzegamy przepiękny renesansowy nagrobek, potrzebna jest pewna dawka wiedzy, aby zidentyfikować marmurowego rycerza i dostrzec w nim podskarbiego wielkiego koronnego.

Szamotuły i Jakub Rokossowski

Bazylika kolegiacka pod wezwaniem Matki Bożej Pocieszenia i św. Stanisława Biskupa to duży gotycki kościół, jeden z najcenniejszych zabytków tego typu w Wielkopolsce. Jeśli chodzi o wyposażenie, jego największym skarbem jest słynący cudami obraz Matki Bożej Pocieszenia (Szamotuł Pani), koronowany koronami papieskimi przez kardynała Stefana Wyszyńskiego (1970).

Fot. Wikipedia

Od roku 2008 w posiadaniu szamotulskiej kolegiaty znajdują się również relikwie św. Stanisława.

Nas jednak interesuje tu coś innego. Na filarze otwierającym prezbiterium bazyliki znajduje się wykonany z czerwonego marmuru i piaskowca nagrobek Jakuba Rokossowskiego (ur. ok. 1524 – zm. 1580), podskarbiego wielkiego koronnego w latach 1578-1580. Jest to dzieło Hieronima Canavesiego, wybitnego artysty, w swoim czasie nadwornego rzeźbiarza Zygmunta Augusta. Podskarbi – zgodnie z najlepszymi wzorcami epoki – został przedstawiony jako śpiący rycerz, z wszelkimi atrybutami tego stanu: zbroją, buławą, hełmem i mieczem.

Pewien smaczek stanowi fakt, iż nagrobek znajdujący się w tak eksponowanym miejscu kościoła katolickiego należy do … wyznawcy luteranizmu.

Leszno i Rafał Leszczyński

Bazylika kolegiacka św. Mikołaja to piękny barokowy kościół wybudowany na początku XVIII wieku przez słynnego architekta Pompeo Ferrariego. W symetrycznych wnękach po bokach wejścia do prezbiterium znajdują się nagrobki braci Leszczyńskich – Rafała (ur. 1650 – zm. 1703), podskarbiego wielkiego koronnego (1702-1703), ojca króla Stanisława Leszczyńskiego oraz Bogusława, biskupa łuckiego. Leszczyńscy byli właścicielami Leszna niemal trzy stulecia. Budowę kościoła św. Mikołaja rozpoczęli pod koniec XVII wieku. Pragnęli aby stał się on nekropolią rodziny. Skończyło się jednak na pochówkach Rafała i Bogusława. Stanisław Leszczyński – najsłynniejszy z rodu – po śmierci spoczął we Francji.

Nagrobek Rafała Leszczyńskiego nie posiada wizerunku podskarbiego. Ma wygląd bramy symbolizującej przejście ze świata doczesnego do wieczności. Po bokach umieszczone zostały cztery postacie, personifikacje cnót. Wśród atrybutów, które im towarzyszą można odnaleźć te, które nawiązują do funkcji podskarbiego wielkiego koronnego pełnionej (dość krótko) przez Rafała Leszczyńskiego.