Na początku roku 1597 spór między Rüdigerem – głównym dzierżawcą mennicy wschowskiej – a Grundschlossem (któremu Rüdiger poddzierżawił mennicę) nasilił się do tego stopnia, że doszło pomiędzy nimi do bójki, w której obaj odnieśli obrażenia. Obaj też wnieśli sprawę do sądu oskarżając się wzajemnie o napaść. Dodatkowo Rüdiger na drodze sądowej postanowił wyegzekwować rozliczenie dzierżawy mennicy przez Grundschlossa. „W dniu 11 lutego 1597 r. wniesionym zostaje do akt grodzkich wschowskich protest Hermana Rüdigera przeciw Dawidowi Grundschlossowi, obywatelowi i złotnikowi wschowskiemu, a zarazem pisarzowi i probatorowi mennicy, <<że przez przeciąg całego prawie roku bez dziewięciu tygodni>> nie zdał mu rachunku z regestrów i zarządu, a tylko jakiś pomięszany i bez żadnego porządku spisany rachunek przedstawił”[1].
Sprawy sądowe ciągnęły się przez trzy lata. Dopiero 20 listopada 1600 roku spór między Rüdigerem a Grundschlossem został zakończony „wzajemnym pokwitowaniem tak z zarządu mennicy, jak i wszelkich innych pretensyj”[2].
***
Tymczasem 11 lutego 1597 roku Herman Rüdiger poddzierżawił mennicę wschowską Janowi Dittmarowi[3]. Kontrakt został zawarty na dwa lata.
Mincerz ten pojawił się już w naszej opowieści, jako administrator mennicy poznańskiej w roku 1594, za czasów Walentyna Jahnsa. Po upadku Jahnsa, Dittmar pozostał w mennicy poznańskiej. Dopiero po rozczarowaniu postawą Andrzeja Laufferta, Rüdiger zwrócił na niego uwagę i w roku 1596 powierzył mu w zarząd mennicę poznańską[4], a rok później – wschowską.
Tak więc od roku 1597 Jan Dittmar kierował z ramienia Rüdigera dwiema mennicami koronnymi: poznańską i wschowską. Osobiście zajmował się mennicą w Poznaniu, mennicę wschowską powierzył zaś Ernestowi Knorrowi. Nie ma pewności w jakim charakterze Knorr kierował mennicą wschowską w roku 1597 – czy jako poddzierżawca, czy też jedynie jako pełnomocnik Dittmara.
Jan Dittmar znaczył monety emitowane przez mennice, które dzierżawił gałązką z trzema jagodami.
***
W roku 1597 mennica wschowska emitowała szelągi, grosze i trojaki. Na szelągach obok herbów państwowych i królewskich umieszczana była Róża Hermana Rüdigera oraz „jagody” Jana Dittmara. Na bardzo rzadkich odmianach bitych na początku roku – gdy mennicą kierował jeszcze Dawid Grundschloss – na szelągach umieszczano jedynie Różę.
Wśród szelągów z późniejszego okresu – z Różą i „jagodami” można wyróżnić trzy odmiany podstawowe:
- z datą w polu monety
- z pełną datą w otoku
- ze skrótem daty w otoku
Moneta z kolekcji Szymona Pawlaka
**
Powyższy wpis to fragment książki „Katalog szelągów koronnych Zygmunta III Wazy. Mennica wschowska”:
_____________________________________________
[1] S. Tymieniecki: op. cit., s. 39
[2] Ibidem, s. 39
[3] Dwa dni później kontrakt między Rüdigerem a Dittmarem został wpisany do ksiąg grodzkich we Wschowie. Zob. M. Gumowski: op. cit., s. 58
[4] Kontrakt z Dittmarem został zawarty dnia 1 stycznia 1596. Nie wiadomo jednak kiedy podjął on swoje obowiązki w mennicy poznańskiej. Zdaniem M. Gumowskiego – dopiero 1 lipca 1597 roku; zob. ibidem, s. 58