Do rozwoju kultury renesans wniósł stosunkowo niewiele. W porównaniu z poprzedzającym go średniowieczem wypada naprawdę blado. W architekturze nie pojawiło się nic na miarę gotyckich katedr. O filozofii lepiej nie wspominać. Jest tu jednak kilka wyjątków. Należą do nich sztuki plastyczne. Dzieła Rafaela, Leonarda, Donatella, Michała Anioła albo weneckich kolorystów Giorgione’a czy Tycjana nie wymagają reklamy. Na bardzo wysokim poziomie znalazła się również sztuka medalierska. Miało to swoje odzwierciedlenie w numizmatyce.

Jedna z najpiękniejszych monet w historii polskiego pieniądza to trojak gdański Zygmunta Starego z lat 1537-1540. Pod względem kompozycyjnym moneta jest bardzo dobrze przemyślana. Wszystkie elementy – wizerunek władcy, herb Gdańska, napisy – są znakomicie zharmonizowane. Na awersie widnieje realistyczny portret króla w podeszłym wieku. Tak znakomitego portretu władcy jaki pojawił się na gdańskich trzygroszówkach nie było nigdy wcześniej, a później tylko nielicznym artystom udawało się dosięgnąć tego poziomu.

Oprócz portretu monarchy, herbu i napisów, na niektórych trojakach w otoku występuje znak menniczy – skrzyżowane haki. Były to narzędzia służące do przenoszenia gorących canów. (Cany to z kolei sztabki przetopionego już metalu.) Hak stał się symbolem zawodu mincerskiego. Na hak składano przysięgę. Haki w końcu pojawiły się na monetach jako znaki mennicze (koniec XV wieku) świadczące o tym, że monetę wykonał profesjonalista znający się na rzeczy i przestrzegający ordynacji menniczej.

W publikacji D. Ejzenharta „Herby i znaki mennicze na trojakach polskich” pojawiła się informacja, że haki na monetach gdańskich Zygmunta Starego to znak menniczy Michała Fischera, dzierżawcy mennicy gdańskiej. Wiadomość ta została potwierdzona w dziele T. Igera „Katalog trojaków polskich”. Z kolei E. Kopicki w Tomie IX, cz. 4 swojego słynnego „Katalogu…” opisuje skrzyżowane haki jako „znak nieznanego mincerza na monetach gdańskich 1532-40”.

No to czyje w końcu – Fischera, czy nieznanego mincerza? Trzeba porównać daty. Zajrzyjmy do pracy nieocenionego M. Gumowskiego: Mennica gdańska. Stoi tam jak wół, że kontrakt z Michałem Fischerem został podpisany 1 marca 1546 roku. Skrzyżowane haki, umieszczane od początku lat trzydziestych na monetach gdańskich, nie mogły więc należeć do niego.

Opis monety:

Trojak miejski Zygmunt Stary, Gdańsk 1539

A: Portret króla w koronie w prawo. Korona z krzyżykiem, na czepcu. Napis w otoku: SIGIS I REX POLO DO TO PRV (Zygmunt I król Polski pan całych Prus). U góry skrzyżowane haki mennicze – znak nieznanego mincerza.
R: Napis w czterech wierszach: III GROSS AR TRIP CIVI GEDANEN (grosz srebrny potrójny miasta Gdańska). Na dole data – 1539 – przedzielona herbem Gdańska.
Moneta srebrna; średnica ok. 21 mm; waga 2,70 g; mennica Gdańsk
Kop. 7333, R3