W jednym z wpisów dotyczących Lublina była mowa o herbach widniejących na budynku Poczty Głównej:
http://blognumizmatyczny.pl/2016/10/24/heraldyczne-impresje-lublin/
Mieści się on przy ulicy Krakowskie Przedmieście. Stojąc przodem do Poczty, za plecami mamy Plac Litewski. Po drugiej stronie Placu znajdują się trzy pałace: Gubernialny, Lubomirskich i Czartoryskich. Dziś będzie mowa o dwóch pierwszych.
Najbardziej efektowny jest Pałac Lubomirskich. Jego właścicielami byli przedstawiciele różnych rodów magnackich: Firlejów, Ostrogskich, Lubomirskich, Sanguszków i innych. Swoją nazwę zawdzięcza spektakularnej przebudowie w stylu barokowym przeprowadzonej w XVII wieku wg projektu Tylmana z Gameren. W tym okresie pałac był własnością Lubomirskich – stąd nazwa. W XIX wieku został ponownie przebudowany. Tym razem w stylu klasycystycznym.
W okresie zaborów w Pałacu Lubomirskich mieściła się siedziba rosyjskiego generał-gubernatora.
Gdy po latach zaborów odradzało się niepodległe państwo polskie, w nocy z 6 na 7 listopada ukonstytuował się socjalistyczny Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele. Siedzibą rządu – który, tak na marginesie, istniał tylko parę dni – był właśnie Pałac Lubomirskich.
Obecnie mieści się tam Wydział Politologii UMCS.
Lublin, Pałac Lubomirskich dziś
i sto lat temu (skan pocztówki)
Wymienione wyżej fakty to tylko kilka wybranych epizodów z bogatej historii pałacu. Z naszego, heraldycznego punktu widzenia, najistotniejszy jest okres zaboru rosyjskiego, gdy Lublin był stolicą guberni lubelskiej.
Do pałacu wchodzi się przez parę solidnych drewnianych drzwi. Są one ozdobione pięknymi drewnianymi herbami. Każda z obydwu prostokątnych tarcz herbowych otoczona jest dębowym wieńcem, na górze którego została umieszczona cesarska korona.
Wejście do Pałacu Lubomirskich
Rozpoznanie herbu po prawej stronie powinno być dość proste. Jest to powszechnie znany herb Lublina. Zdecydowanie trudniejszy do identyfikacji jest herb na lewym skrzydle drzwi. Problem z jego interpretacją mogliby mieć nie tylko – przechodzący codziennie przez widoczne powyżej drzwi – studenci Wydziału Politologii, ale także niektórzy pracownicy naukowi.
Jeśli wśród czytelników bloga są studenci Wydziału Politologii, proponuję eksperyment – skierowanie pytania do dziesięciu wybranych losowo uczonych prowadzących zajęcia w dawnym Pałacu Lubomirskich: „Co to za herb po lewej stronie drzwi wejściowych?” Wynikami eksperymentu można się będzie oczywiście podzielić w komentarzach pod wpisem.
Herby zdobiące wejście do Pałacu Lubomirskich
Tymczasem spieszę z rozwiązaniem zagadki. W XIX wieku, w czasach zaboru rosyjskiego, Lublin był stolicą guberni lubelskiej. Otóż herb widniejący na lewym skrzydle drzwi wejściowych do pałacu to właśnie herb guberni lubelskiej. Składał się on z herbu województwa lubelskiego (w polu górnym) połączonego z herbem ziemi chełmskiej (w polu dolnym).
Herb guberni lubelskiej przedstawiał się następująco: na tarczy dwudzielnej, w czerwonym górnym polu pędzący biały jeleń ze złotą koroną na szyi, w zielonym polu dolnym biały niedźwiedź między trzema drzewami. Jak się dobrze przyjrzymy, dostrzeżemy, że w naszym herbie na drzwiach pałacu, na szyi jelenia brakuje korony.
Dodajmy również, że był to również herb województwa lubelskiego w okresie II RP.
***
Teraz drugi pałac – Gubernialny. Jak już wspominaliśmy, Pałac Lubomirskich był siedzibą władz guberni lubelskiej. W połowie XIX wieku stał się jednak zbyt mały dla intensywnie rozwijającej się biurokracji. Podjęto wówczas decyzję o budowie w jego bezpośrednim sąsiedztwie, gmachu, który odpowiadałby potrzebom lokalowym urzędników guberni lubelskiej. Tak więc w drugiej połowie XIX wieku Pałac Gubernialny powstał jako siedziba Rządu Gubernialnego (wszystkich jego wydziałów).
Lublin, Pałac Gubernialny, wejście do pałacu, kartusz herbowy nad wejściem
Przyjrzyjmy się kartuszowi herbowemu znajdującemu się nad wejściem do budynku. Jak widać w 1. i 2. polu czteropolowej tarczy został umieszczony herb guberni lubelskiej, natomiast w polu 3. i 4. – herby … Polski i Litwy.
W rzeczywistości w polu 3. i 4. widnieje herb guberni podlaskiej (połączone na tarczy dwudzielnej w słup herby Polski i Litwy), która ukazem carskim z 1844 została zlikwidowana i włączona do guberni lubelskiej (do 1867).