Heraldyczne impresje – Szczecin (Zamek Książąt Pomorskich)

Na elewacji północnego skrzydła Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie (od strony dziedzińca) została umieszczona wapienna tablica. Jej wysokość wynosi 3 m, szerokość – 1,9 m. Jest to jedno z arcydzieł rzeźby renesansowej w Polsce. Jak oceniają znawcy sztuki XVI wieku jej autorem był rzeźbiarz środkowo- lub południowoniemiecki. 

Tablica pamiątkowa Barnima III ufundowana przez Barnima XI w Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie

Ufundował ją w roku 1543 Barnim XI, ku czci Barnima III – księcia panującego na Pomorzu Zachodnim w XIV wieku. Była ona wielokrotnie przenoszona i konserwowana. W czasie drugiej wojny światowej po bombardowaniu rozpadła się na kilka części. Szczęśliwie, po kolejnych konserwacjach dotrwała w dobrym stanie do naszych czasów.

Tablica przedstawia księcia Barnima III w zbroi rycerskiej z mieczem w dłoni. Książę stoi pod podwójna arkadą. Obok niego widnieje imponujący wielki herb księstwa pomorskiego. Jest to herb dziewięciopolowy, przedstawiony w całej okazałości – zwieńczony hełmem, labrami, koroną książęcą i klejnotem w postaci pęku pawich piór. Pod tarczą herbową u dołu płyty umieszczono napis w języku niemieckim upamiętniający księcia Barnima III.

Poszczególne elementy wchodzące w skład wielkiego herbu pomorskiego są następujące (od lewej strony u góry):

  • herb księstwa szczecińskiego (w błękitnym polu czerwony gryf w lewo /heraldycznie/)
  • herb mały księstwa pomorskiego (w srebrnym polu czerwony gryf w prawo)
  • herb księstwa kaszubskiego (w złotym polu czarny gryf w prawo)
  • herb księstwa wendyjskiego, czyli słupskiego (w srebrnym polu gryf w zielone i czerwone skosy)
  • herb księstwa rugijskiego (w górnym złotym polu ukoronowany połulew czarny w prawo, w dolnym błękitnym polu pięć czerwonych kamieni w formie stopni)
  • herb ziemi uznamskiej (w czerwonym polu srebrny rybogryf w prawo)
  • herb ziemi bardzkiej (w złotym polu czarny gryf w lewo)
  • herb hrabstwa choćkowskiego (w złotym polu dwie czerwone skrzyżowane belki, między nimi cztery czerwone róże)
  • herb księstwa wołogoskiego (tarcza dwudzielna w pas, w polu czerwonym górnym srebrny poługryf w prawo, w polu dolnym błękitno-złota szachownica).

Taki dziewięciopolowy herb księstwa pomorskiego pojawił się w czasach panowania Jerzego I, około roku 1530. Na monety zaś trafił już w drugiej połowie XVI wieku. Po raz pierwszy umieszczono go na 1/8 talara Ernesta Ludwika. Herb dziewięciopolowy można dostrzec również na monetach kolejnych książąt pomorskich z dynastii Gryfitów, a po jej wygaśnięciu w XVII wieku – na monetach władców Szwecji.

Poniżej przykład tarczy dziewięciopolowej na pośmiertnym talarze Bogusława XIV. Moneta posiada dodatkowo bogatą symbolikę związaną z wygaśnięciem dynastii Gryfitów po bezpotomnej śmierci Bogusława XIV i z podziałem Pomorza Zachodniego między Szwecję i Brandenburgię.

Talar wybity z okazji uroczystego pogrzebu, który odbył się 17 lat po śmierci Bogusława XIV, Szczecin 1654 (Gabinet Pomorski MN w Szczecinie)

Wspięty i ukoronowany Gryf z tarczami herbowymi stoi na przewróconym dębie (symbol wygasłej dynastii Gryfitów) obok którego została umieszczona czaszka. Z powalonego pnia wyrastają jednak – po lewej stronie, nad czaszką – dwie młode gałęzie. Symbolizują one Szwecję i Brandenburgię, o czym świadczą umieszczone na nich herby.

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *