Na rynku w Chełmie parę lat temu prowadzono badania archeologiczne, w wyniku których z ziemi wydobyto m.in. trochę monet. Po zakończeniu badań w centralnej części rynku rozstawiono piękne plansze opisujące efekty całego przedsięwzięcia oraz prezentujące wydobyte z ziemi przedmioty – groty włóczni, ceramikę, głównie jednak stare monety.
Jak na razie wszystko pięknie. Problem jednak w tym, że większość opisów monet jest błędna. Na początku lipca 2017 roku skontaktowałem się z Urzędem Miejskim w Chełmie i zwróciłem uwagę na istniejący problem. Z rozmowy wynikało, że sprawa zostanie załatwiona. Dla pewności wysłałem jeszcze maila z wykazem konkretnych błędów w poszczególnych opisach.
Minęło kilka lat. Pod koniec stycznia 2021 roku wybrałem się do Chełma. Udałem się oczywiście na rynek. Ku mojemu zdziwieniu znajdowały się tam te same od lat plansze, z tymi samymi błędnymi opisami monet.
Przed przeczytaniem dalszej części wpisu można się pobawić w wyłapanie jak największej liczby błędów.
1. Awers „do góry nogami”
2. Denar powszechnie, choć błędnie uznawany za denar Jana Olbrachta. Ostatnie ustalenia prof. Paszkiewicza nie pozostawiają jednak wątpliwości, że jest to denar Kazimierza Jagiellończyka, należący nawet do wcześniejszych emisji króla.
3. Opis właściwy
4. Zamiast „szeląg ryski 1610” powinno być – „szeląg litewski 1623”
(Data jest doskonale widoczna po bokach monogramu królewskiego na awersie).
5. Opis właściwy
6. Zamiast „szeląg inflancki (1650-1654) Krystyny Szwedzkiej” powinno być – „szeląg miejski Krystyna Waza, Ryga (data nieczytelna)”
(Szelągi inflanckie tym różniły się od miejskich, że na rewersie posiadały gryfa – herb Inflant, miejskie natomiast skrzyżowane klucze – herb Rygi. Tu widać wyraźnie klucze).
7. Podpis między zdjęciem górnym i dolnym „szeląg inflancki Zygmunta III Wazy” sugeruje, że odnosi się do zdjęcia górnego i dolnego. W rzeczywistości zdjęcie dolne ukazuje rewers szeląga inflanckiego Krystyny Wazy lub Karola Gustawa. Zdjęcie górne to jakaś moneta Zygmunta III Wazy ale bez rewersu trudno dokładnie określić jaka. Ponadto górne zdjęcie jest „do góry nogami”.
Co do treści podpisu – nie istniało coś takiego jak „szeląg inflancki Zygmunta III Wazy” (za panowania Zygmunta III nie bito szelągów inflanckich).
8. Zamiast szeląg inflancki (1650-1654) Krystyny Szwedzkiej powinno być – szeląg miejski Krystyna Waza, Ryga 1650