Bardzo ciekawy szeląg Stefana Batorego – nowa, nieopisana odmiana

Na ostatniej aukcji GNDM wyjątkowo dobrze reprezentowane były monety Stefana Batorego, wśród nich zaś szczególnie dobrze – szelągi . O ofercie monet Stefana Batorego z aukcji zimowej 2021 opowiadał Damian Marciniak:

https://aukcje.gndm.pl/pl/auction/932058/1236/Polska-1506-1795-Stefan-Batory-1576-1586&fbclid=IwAR1RcbYA7eG9WSa8UF17zfH02wp_37sWg1B4-5PHP3A4VojaDJ3xaC8AIZk?p=2

Z perspektywy dzisiejszego wpisu polecam zwłaszcza fragment od 20 do 21 minuty filmu.

Supergwiazdą aukcji był oczywiście szeląg koronny z roku 1581 z Pogonią na rewersie. Wylicytowana cena zbliżyła się do szelężnego rekordu cenowego osiągając pułap 30 000 zł. No, ale wyjątkowość tej monety to sprawa oczywista. W dzisiejszym wpisie zajmiemy się innym szelągiem, równie rzadkim i – jak sądzę – źle opisanym w katalogu aukcyjnym. Prawdopodobnie mamy tu do czynienia z nową, nieopisaną jak dotąd odmianą. Oto bohater dzisiejszego wpisu:

fot. GNDM

Moneta umieszczona w katalogu aukcyjnym na poz. 295 to niezwykle rzadki szeląg charakteryzujący się otwartą koroną nad monogramem królewskim na awersie. Odmiana z taką koroną na awersie została opisana w katalogu J. Parchimowicza i Z. Brzezińskiego (poz. 11). Moneta, której fotografia widnieje w katalogu pochodzi z 46 aukcji WCN. Różni się ona od monety z aukcji GNDM napisem otokowym. Na monecie z WCN widnieje skrót POLO, zaś na monecie z aukcji D. Marciniaka – POL.

fot. WCN

Teraz przyjrzyjmy się rewersowi. Krzyż korony rozbija tu datę na dwie części. Jaka to jest jednak data? W opisie aukcyjnym możemy przeczytać, że chodzi o rok 15 – 82. Czy jednak aby na pewno? Otóż Michał Król, któremu udało się wylicytować omawianego szeląga przesłał mi zdjęcia, na których data jest nieco bardziej wyraźna niż na zdjęciach aukcyjnych. Na zdjęciach tych widać, że ostatnia cyfra daty to „1”, a nie jak wynikało z opisu aukcyjnego „2”.

fot. Michał Król

Ta „jedynka” nie jest w stu procentach i bez zastrzeżeń oczywista. Są jednak mocne przesłanki, że mamy do czynienia z szelągiem z roku 1581. Po pierwsze (i mniej ważne), zdecydowanie częściej w roku 1581 występował na awersie duży monogram, taki, którego korona rozdzielała napis otokowy. Po drugie (i znacznie ważniejsze), rysunek cyfry „2”  w dacie na wszystkich odmianach szelągów koronnych Stefana Batorego z roku 1582 jest bardzo charakterystyczny, ewidentny i wyraźny. Jeśli porównamy czwartą cyfrę daty ze zdjęcia Michała Króla z  dwójkami w dacie innych szelągów z rocznika 1582, nie będziemy mieli wątpliwości – moneta z aukcji GNDM to szeląg z roku 1581.

„dwójki” z różnych odmian szelągów olkuskich 1582, fot. WCN

czwarta cyfra daty szeląga M. Króla

Teraz wnioski „katalogowe”. Jeśli chodzi o awers, jest on – jak była o tym mowa – podobny do monety nr 11 z katalogu J. Parchimowicza i M. Brzezińskiego. Rewers natomiast – mimo nieznacznych różnic w rysunku korony i odmiennej interpunkcji – najbardziej zbliżony jest do poz. 7. Odmiana ta jest zilustrowana egzemplarzem z Muzeum Narodowego w Krakowie.

skan z katalogu J. Parchimowicza i M. Brzezińskiego: Monety Stefana Batorego króla Polski 1576-1586, Szczecin 2014

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *