Na mocy uchwały Komisji Sejmowej z 13 marca 1601 roku, wszystkie mennice koronne z wyjątkiem krakowskiej, zostały zamknięte. Tym sposobem historia mennicy lubelskiej dobiegła końca. W ciągu kilkumiesięcznej działalności w roku 1601, mennicy lubelskiej udało się wyemitować jeszcze parę odmian trojaków. Zdobi je cztery typy portretów króla Zygmunta III.
Portret 45 był ostatnim, który wystąpił w roku 1600. Odróżnia go od kolejnego typu – 46 – przede wszystkim modelunek oka oraz kształt czoła. Typ 45 charakteryzuje się uproszczonym i schematycznym rysunkiem oka. Zarysy powieki górnej i dolnej opisane są skrzyżowanymi pod ostrym kątem prostymi odcinkami. W portretach typu 45 można wyróżnić kilka odmian.
Z kolei w przypadku portretu typu 46 linie powieki górnej i dolnej są łukowate i próbują oddać migdałowy kształt oka.
Detale portretów typu 45 i 46
Trojak koronny Zygmunt Waza, Lublin 1601 (zarząd Pawła Orzechowskiego), portret – typ 45
Trojak koronny Zygmunt Waza, Lublin 1601 (zarząd Pawła Orzechowskiego), portret – typ 46
Typ 47 – tzw. „bardzo małe popiersie”[1] – jest wyraźnie wzorowany na dwóch poprzednich. Reprezentuje on kilka odmian, które można wyodrębnić na podstawie detali rysunku korony królewskiej i elementów popiersia poniżej kryzy.
Trojak koronny Zygmunt Waza, Lublin 1601 (zarząd Pawła Orzechowskiego), portret – typ 47
Z kolei typ 48 to nowa i ostatnia już koncepcja artystyczna lubelskiego rytownika. Jego charakterystyczna maniera opiera się na uproszczonym rysunku korony i kryzy oraz niewyszukanym modelunku poszczególnych elementów twarzy. Jednym słowem są to cechy określające jakość artystyczną portretów królewskich w czasach rządów Pawła Orzechowskiego w mennicy lubelskiej.
Trojak koronny Zygmunt Waza, Lublin 1601 (zarząd Pawła Orzechowskiego), portret – typ 48; zdjęcie: iger.wcn.pl
***
Powyższy tekst to fragment książki „Chronologia portretów Zygmunta III na trojakach z mennicy lubelskiej”. Jest ona dostępna w naszym sklepie:
***
Na obrazku ilustrującym dzisiejszy wpis zdjęcie portretu 48 pochodzi z archiwum ANMN
_________________________________________________________
[1] T. Iger: Katalog trojaków polskich, Warszawa 2008, s. 155