Któregoś pięknego popołudnia podskarbiemu wielkiemu koronnemu Janowi Firlejowi przyszło do głowy, że można by w Lublinie uruchomić kolejną mennicę koronną. Jak pomyślał, tak zrobił. W roku 1595 do realizacji tego zadania zatrudnił Kacpra Rytkiera, doświadczonego mincerza, który do tej pory pracował w mennicy olkuskiej. Jego zadanie polegało jedynie na uruchomieniu zakładu. Jako zarządca mennicy (dzierżawca) pracował przez krótki okres, dopóki jego funkcji nie przejął dotychczasowy kierownik techniczny Daniel Koste.
W jaki sposób możemy rozpoznać trojaki pochodzące z okresu zarządu Kacpra Rytkiera? Oczywiście po umieszczanym na monetach jego znaku menniczym topór, znanym jeszcze z jego pracy w mennicy olkuskiej. Mimo iż był on umieszczany w tarczy, co mogło sugerować szlacheckie pochodzenie jego właściciela, nie był to herb szlachecki. Rytkier był bowiem mieszczaninem (w dokumentach był tytułowany jako „famatus”).
Po czym natomiast możemy poznać, że pracował on w Lublinie jedynie przez krótki okres? Otóż na trojakach znaczonych toporem występuje tylko jeden typ portretu (typ pierwszy).
Trojaki typu 1595.1 dzielą się na dwie odmiany zwykłe.
Pierwsza posiada datę umieszczoną po bokach znaku mincerskiego topór.
Dzieli się ona na kilka odmian niższego rzędu (wariantów napisowych):
- SIG 3 M D L / POLONIAE
- SIG 3 M D LIT / POLONIAE
- SIG 3 M D L / POLONIE
- SIG III M D L / POLONIAE
- SIG III M D LIT / POLONIE
Pierwsza odmiana nie jest tak rzadka jak szacuje katalog T. Igera. Wystarczy przejrzeć archiwa aukcyjne. Pojawia się w sprzedaży co roku, dość często.
Druga odmiana zwykła (rzadsza) charakteryzuje się datą po bokach herbu Snopek (u dołu).
W przypadku tej odmiany mamy do czynienia tylko z dwoma wariantami napisowymi:
- SIG 3
- SIG III
Dociekliwi kolekcjonerzy mogą oczywiście drążyć temat głębiej i wyodrębniać warianty np. w oparciu o różne ozdobniki, albo odmienny rysunek znaku topór.
fot. TPZN
***
Katalog trojaków lubelskich:
http://www.numizmatyka-lublin.pl/pl_literatura,128.html
_______________________________________________________________________
Zapraszam do naszego sklepu i zakupu książek o mennicy lubelskiej oraz jej monetach:
„Chronologia portretów Zygmunta III na trojakach z mennicy lubelskiej” (wydanie II – poprawione) – 67,20 zł:
„Opowieści o monetach lubelskich (z katalogiem szelągów lubelskich)” – 168 zł:
„Mennica koronna w Lublinie 1595-1601” – 94,50 zł: