W roku 1600 i 1601 kierownictwo mennic wschowskiej i poznańskiej spoczywało w rękach Jana Brüssela. Przepływ poszczególnych mincerzy oraz stempli menniczych pomiędzy obydwiema mennicami był więc uzasadniony. Z tego typu wędrówkami mincerzy i/lub stempli mieliśmy jednak do czynienia również w przypadku mennicy wschowskiej i bydgoskiej w roku 1601, mimo iż w tym przypadku zarząd mennicami był rozdzielony: wschowską kierował Brüssel, bydgoską Knorr. Stylistyka szelągów bitych w roku 1601 nie pozostawia jednak wątpliwości – stemple wykorzystywane w obydwu mennicach zostały wykonane przez jednego mincerza. Dotyczy to zarówno odmian z pełną datą I6 – 0I, jak i tych ze skrótem 6 – 0I.

Sytuacja taka nie była niczym nadzwyczajnym. W 1597 roku Rudolf Lehmann zatrudniony w mennicy poznańskiej wykonywał stemple trojaków dla mennicy bydgoskiej[1].

Szeląg koronny Zygmunt III Waza, Wschowa 1601 (litera F na awersie)

Szeląg koronny Zygmunt III Waza, Wschowa 1601 (litera F na awersie), fot. wcn.pl

Szeląg koronny Zygmunt III Waza, Bydgoszcz 1601 (litera B na awersie), fot. GNDM

Przyjrzyjmy się stylistyce poszczególnych elementów widocznych wyżej monet: monogramowi królewskiemu „S” z umieszczonym nań herbem Snopek bez tarczy, widniejącym na rewersie herbom Polski i Litwy, czy herbowi Lewart. Nie ma chyba wątpliwości, że wyszły one spod tej samej ręki.

Oprócz szelągów z roku 1601 z inicjałem miasta Wschowy – F lub Bydgoszczy – B (Bidgost) i BB (Bromberg), wybito pewną liczbę szelągów bez tego oznaczenia.

Szeląg koronny Zygmunt III Waza, Wschowa 1601 (bez litery F)

Szeląg koronny Zygmunt III Waza, Wschowa 1601 (bez litery F), fot. archiwum.allegro.pl

Jak należałoby je opisać w katalogu? W dwojaki sposób. Nie są znane szelągi ze skrótem daty 6 – 0I i z literą B. Dlatego też odmianę tę traktujemy jako emisję wschowską. Z kolei wśród szelągów I6 – 0I istnieją odmiany zarówno z literą F, jak i z B. Z tego powodu uznaliśmy iż do odmiany I6 – 0I bez oznaczeń literowych równe prawo posiadają obydwie mennice. W katalogu E. Kopickiego szelągi I6 – 0I bez inicjałów miast zostały przypisane mennicy wschowskiej[2]. Wydaje się, że takie rozstrzygnięcie jest arbitralne i nieuzasadnione.

Na koniec jeszcze jedna kwestia związana z szelągami I6 – 0I. Niektóre egzemplarze pod monogramem królewskim mają niewyraźny inicjał miasta. Jak należałoby go zinterpretować?

Szeląg koronny Zygmunt III Waza, Bydgoszcz 1601, fot. GNDM

Można by się zastanawiać, czy przypadkiem ten niejednoznaczny kształt to nie jest litera F, i czy nie powinniśmy przypisać tej odmiany do mennicy wschowskiej. Wydaje się jednak, że nie ma wystarczających podstaw do takich dywagacji. Nie są bowiem znane odmiany z literą F występującą pod monogramem królewskim. Jedyne oznaczenia jakie występują w tym miejscu to B lub BB. Egzemplarze szelągów I6 – 0I z niewyraźną literą pod monogramem króla należy więc uznać za produkt bydgoski. Oczywiście nie zostały one uwzględnione w katalogu.

________________________________________

[1] http://blognumizmatyczny.pl/2021/09/17/monety-mowia-czyli-kim-byl-mistrz-podkreconego-wasa-i-do-kogo-nalezal-dziwny-kwiatek/

[2] E. Kopicki: op. cit., s. 42, poz. 151